استاندارد صاعقه گیر: استاندارد فرانسوی NFC ۱۷-۱۰۲ نسخه سپتامبر ۲۰۱۱ به استانداردی جامع برای محصولات و نصب محصولات حفاظت در برابر صاعقه اشاره دارد. NFC ۱۷-۱۰۲ نسخه سپتامبر ۲۰۱۱ یک استاندارد سختگیرانه برای اطمینان از کیفیت محصول است. در این قسمت قصد داریم به بررسی نکات مهم مطابق با استاندارد NFC17-102 بپردازیم که در نصب صاعقه گیر الکترونیکی به آن پرداخته شده است.
مهم‌ترین و اصلی‌ترین قسمت یک سیستم صاعقه گیر الکترونیکی، انتخاب مناسب برند و مدل صاعقه گیر باتوجه به محاسبات شرح داده شده در استاندارد مذکور است. دو مورد از مهم‌ترین عواملی که در انتخاب میله برقگیر باید در نظر گرفته شود عبارت‌اند از:
? شعاع پوشش مورد نیاز باید توسط صاعقه گیر در سطح محاسبه شده تضمین شود.
? مکان دقیق و مناسب جهت نصب صاعقه گیر با در نظر گرفتن تمامی محدودیت‌های پروژه
? صاعقه گیر الکترونیکی باید به گونه‌ای نصب شود که نوک صاعقه گیر حداقل ۲ متر از مناطق حفاظت شده آن مانند آنتن، برج خنک کننده و… بالاتر باشد.
? پایه‌های مخصوص صاعقه گیرهای Corona از فولاد ضد زنگ است که باعث افزایش طول عمر سیستم صاعقه گیر می‌شود.
بررسی انواع تجهیزات صاعقه گیر استاندارد
صاعقه گیر الکترونیکی، وسایلی هستند که در بالاترین نقطه ساختمان نصب می‌شوند و اولین نقطه برخورد صاعقه هستند، زیرا صاعقه از کمترین فاصله بین ابر و زمین تخلیه می‌شود. در موارد زیر، تجهیزات ارتینگ استاندارد بررسی می‌شود.
بست اتصال پایه به دکل
یکی دیگر از عوامل مهمی که در نصب صاعقه گیر باید به آن توجه کرد، انتخاب صحیح دکل به عنوان صاعقه گیر است؛ زیرا انتخاب نادرست می‌تواند صدمات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. هنگام نصب دکل باید به نکات زیر توجه کرد:
✅ اطمینان حاصل کنید که دکل می‌تواند در برابر باد و ضربه‌های شدید مقاومت کند.
✅ استفاده از دکل‌ها با گالوانیزه گرم.
✅ بست‌ها و اتصالات مناسب با طول و قطر دکل را انتخاب کنید.
✅ برای جلوگیری از برخورد احتمالی هلیکوپتر و هواپیما، چراغ‌های خطر نصب کنید.
در قسمت‌هایی از سیستم صاعقه گیر که فاصله مجاز از تاسیسات و تجهیزات نمی‌تواند مانند سیستم صاعقه گیر (اعم از دکل و هادی پایین) با آنتن تلویزیون، اسپلیت ماهواره و… باشد، نیاز به اتصال سیستم توسط مقره‌ها (شکاف جرقه) است. برای ایجاد جرقه‌های ناخواسته از عبور رعد و برق جلوگیری می‌کند.
شمارنده صاعقه
شمارنده‌های صاعقه گیر برای شمارش تعداد صاعقه‌های عبوری از سیستم و گزارش زمان و تاریخ افزایش موج استفاده می‌شود. صاعقه شمار باید در مستقیم‌ترین هادی نزولی و قبل از جداکننده آزمایشی در فاصله ۲ متری از زمین اجرا شود. تست‌های مربوط به سلامت سیستم صاعقه گیر و زمین مربوطه باید پس از هر بار عملیات جذب صاعقه و صاعقه گیر انجام شود؛ در این راستا نصب صاعقه شمار می‌تواند کمک شایانی در پی بردن به میزان جذب صاعقه توسط سیستم باشد.
هادی نزولی
صاعقه گیر پس از نصب بر روی ساختمان باید از طریق سیم مسی وصل نشده توسط هادی‌های روکش بدون پوشش به سیستم زمین متصل شود. این هادی را می‌توان تسمه یا سیم با سطح مقطع حداقل ۵۰ میلی‌متر مربع بافته کرد. مقاومت الکترود زمین صاعقه گیر باید زیر ۱۰ اهم باشد و پس از اجرا به شبکه پتانسیل یکسان کل سایت متصل شود.
طبق استاندارد NFC، در صورتی که ارتفاع ساختمان از ۲۸ متر بیشتر باشد و یا طول ساختمان بیش از دو برابر ارتفاع باشد، برای اتصال برقگیر به سیستم زمین باید از هادی میانی استفاده کرد. در مورد قطر هادی می‌توان از استاندارد مصرف خانگی برای هادی وسط سیم مسی ۵۰ و برای مصارف صنعتی سیم‌های ۷۵.۹۰، ۱۲۰ و… بسته به محتوای ساختمان استفاده کرد.
یک نکته ضروری در مورد هادی میانی، تخلیه جانبی است. در صورت عدم دقت کافی در نصب اتصالات هادی میانی، احتمال اتصال کوتاه و تخلیه انرژی از مسیرهای نامناسب وجود دارد که ممکن است خطر آن بیشتر از خطر برخورد صاعقه باشد. استفاده از کابل‌های کواکسیال فشار قوی یا محافظ هادی پایین به هیچ وجه مورد تأیید نیست. متأسفانه برخی از شرکت‌های انتفاعی یا ناآگاه با استفاده از کابل‌های ۲۰ کیلو ولتی از داخل داکت‌ها مسیر صاعقه‌ای را به سمت سیستم زمین ایجاد می‌کنند که اصلاً استاندارد نیست و می‌تواند خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
? در سیستم‌های صاعقه گیر بدون عایق، حداقل دو هادی پایین باید از دو مسیر مجزا اجرا شود.
? مواد و ابعاد هادی نزولی و هادی زمین سیستم حفاظت در برابر صاعقه باید مطابق جدول 1BS EN ۵۰۱۶۴-۲ باشد.
? در شرایط خاص ممکن است هادی نزولی حذف شود و یا حتی ممکن است به بیش از ۲ هادی نزولی نیاز باشد، بنابراین برای دریافت مشاوره و انتخاب مناسب تجهیزات لازم است که می‌توانید با کارشناسان تک ارت مشورت نمایید.
? در سازه‌های با ارتفاع بیش از ۶۰ متر لازم است تمهیدات خاصی در فاصله ۲۰ درصد ارتفاع ساختمان (از بالا) انجام شود تا از برخورد صاعقه به بدنه سازه جلوگیری شود. (فلاش جانبی)
? هادی‌های نزولی باید در بیرونی‌ترین قسمت ساختمان نصب شوند.
? خم شدن و در نظر گرفتن فواصل مطمئن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و لازم است این امر توسط کارشناسان مجرب و مجرب انجام شود.
نکاتی که باید حتماً در هادی نزولی رعایت شود
? اسکلت فلزی ساختمان (در صورت داشتن برخی ویژگی‌ها) می‌تواند به عنوان جایگزینی برای تمام یا بخشی از هادی نزولی مورد استفاده قرار گیرد.
? هادی نزولی باید توسط سه بست (هر ۳۳ سانتی‌متر) در هر متر به سازه متصل شود که معمولاً از مس یا فولاد ساخته می‌شود و همچنین مطابق با استانداردهای اروپایی، فاصله هادی میانی از دیوار کمتر از یک دهم متر است.
? هادی‌های نزولی ترجیحا باید در بیرونی‌ترین قسمت ساختمان نصب شوند.
? در ساختمان‌هایی که نمای آن‌ها از کامپوزیت، شیشه یا سنگ ساخته شده است؛ می‌توان هادی نزولی را در زیر آن نصب کرد و در چنین حالتی هادی باید در ابتدا و انتهای آن با زیرساخت فلزی نما متصل شود.
? در سازه‌های بالاتر از ۶۰ متر طبق استاندارد فوق باید حداقل چهار هادی نزولی برای سیستم صاعقه گیر در نظر گرفته شود که در صورت امکان این چهار هادی در جهات مختلف ساختمان نصب شوند.
? در سازه‌های بالاتر از ۱۲۰ متر طبق استاندارد فوق علاوه بر اجرای تدابیر ویژه برای ساختمان‌های بالای ۶۰ متر در تمامی نقاط بالای ۱۲۰ متر باید تدابیر ویژه‌ای برای حفاظت از ساختمان اندیشیده شود.
? هر مسیر از هادی پایین باید توسط یک اتصال قطع کننده مدار به سیستم زمین متصل شود؛ علاوه بر این، لینک قطع کننده مدار باید دارای نماد زمین باشد.
? برای جلوگیری از ضربه مکانیکی و محافظت از هادی نزولی، هادی نزولی باید توسط یک سپر مناسب (فلزی یا پلی اتیلن) تا فاصله حداقل دو متری از زمین محافظت شود.
بلوک فاصله دهنده
عبور هادی نزولی بر روی پشت بام ساختمان‌ها که عمدتاً توسط ایزوگام و… عایق‌بندی می‌شوند، بهتر است با بلوک‌های فاصله‌دار انجام شود تا عایق‌کاری سطح سقف به هم نخورد.
اتصال تست
برای انجام تست‌های سیستم و قطع تیر هادی پایین و سیستم زمین، لازم است بر روی هر هادی پایین یک اتصال تست نصب شود. اتصال آزمایشی (قطع کننده قطع اتصال) باید در صورت دسترسی عموم، در جعبه‌ای قرار گیرد که با علامت زمین مشخص شده است. اتصال تست باید در ارتفاع ۲ متری از سطح زمین نصب شود. استفاده از جعبه‌های تست کامپوزیت نسبت به جعبه‌های فلزی مناسب‌تر است.
پوشش حفاظتی
برای جلوگیری از ضربه‌های مکانیکی و محافظت از هادی نزولی باید هادی نزولی را تا فاصله حداقل ۲ متری از زمین با سپر مناسب محافظت کرد.
حوضچه ارت
برای آزمایش هر سیستم زمین و اتصال هادی‌های زمین به یکدیگر، استفاده از استخرهای زمین ضروری است. استفاده از حوضچه‌های خاکی بتنی به دلیل استحکام مکانیکی و طول عمر بیشتر بر حوضچه‌های خاکی پلاستیکی ارجحیت دارد.
ارت سیستم صاعقه گیر
حداکثر مقاومت قابل قبول سیستم زمین برای سیستم صاعقه گیر ۱۰ اهم است.
✍️ سخن نهایی
تشکر از اینکه ما را تا پایان مقاله «استاندارد صاعقه گیر» همراهی نمودید؛ درصورت وجود هرگونه سؤال برای ما کامنت بگذارید.
نوشته شده در تاریخ ۱۹ دی ۱۴۰۰